Polega na nadmiernym wytwarzaniu w organizmie kwasu moczowego. Nadmiar kwasu odkłada się w postaci kryształków w stawach i tkankach okołostawowych. Charakterystyczne objawy choroby to: zaczerwienienie, obrzęk, rozgrzanie zajętego stawu i gwałtowne bóle w czasie napadów dny. Często zajętym stawem jest staw śródstopo-paliczkowy dużego palucha u nogi. W przebiegu choroby wytwarzają się tak zwane guzki dnawe (inaczej: guzki artretyczne) w stawach, ścięgnach, kaletkach maziowych lub w małżowinie usznej.
Przyczyny choroby
Istotą choroby jest zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego ze składników żywnościowych zawierających puryny albo też niedostateczne wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Sprzyja to odkładaniu się (głównie w stawach) kryształków soli kwasu.
Dna jest typową chorobą cywilizacyjną, związaną ze sposobem odżywiania: dużo mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), nadmiar potraw tłustych, bogatych w białko, nadmierne spożycie alkoholu i kawy. Obfita uczta mocno zakrapiana alkoholem bardzo często kończy się ostrym atakiem artretyzmu. Dlatego dna bywa nazywana "chorobą bogaczy". Z drugiej strony czynnikiem wyzwalającym dnę mogą być także przesadne i źle przeprowadzone kuracje głodowe.
Mężczyźni, zwłaszcza po czterdziestym piątym roku życia, chorują około dwudzietu kilku razy częściej niż kobiety.Wprawdzie dna jest schorzeniem nieuleczalnym, ale odpowiedni tryb życia i dieta zwykłe umożliwiają uniknięcie napadów dny i powikłań.
Postacie dny
Dna pierwotna jest występującym rodzinnie zaburzeniem metabolizmu, polegającym na skłonności organizmu do wytwarzania nadmiaru kwasu moczowego oraz upośledzeniem wydalania tego kwasu przez nerki.
Istotą choroby jest zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego ze składników żywnościowych zawierających puryny albo też niedostateczne wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Sprzyja to odkładaniu się (głównie w stawach) kryształków soli kwasu.
Dna jest typową chorobą cywilizacyjną, związaną ze sposobem odżywiania: dużo mięsa (zwłaszcza wieprzowiny), nadmiar potraw tłustych, bogatych w białko, nadmierne spożycie alkoholu i kawy. Obfita uczta mocno zakrapiana alkoholem bardzo często kończy się ostrym atakiem artretyzmu. Dlatego dna bywa nazywana "chorobą bogaczy". Z drugiej strony czynnikiem wyzwalającym dnę mogą być także przesadne i źle przeprowadzone kuracje głodowe.
Mężczyźni, zwłaszcza po czterdziestym piątym roku życia, chorują około dwudzietu kilku razy częściej niż kobiety.Wprawdzie dna jest schorzeniem nieuleczalnym, ale odpowiedni tryb życia i dieta zwykłe umożliwiają uniknięcie napadów dny i powikłań.
Postacie dny
Dna pierwotna jest występującym rodzinnie zaburzeniem metabolizmu, polegającym na skłonności organizmu do wytwarzania nadmiaru kwasu moczowego oraz upośledzeniem wydalania tego kwasu przez nerki.
W bardzo rzadkich przypadkach przyczyną upośledzenia jest defekt enzymatyczny. Napadom dny sprzyjają: dieta bogata w związki purynowe, alkohol, nadmierny wysiłek fizyczny, przechłodzenie, kuracje głodowe.
Dna wtórna polega na nadmiernym gromadzeniu się kwasu moczowego w organizmie. Przyczyną mogą być: białaczka, nowotwory, leczenie napromieniowaniem i sytostatykami, chemioterapia, niedokrwistość. Upośledzenie wydalania kwasu moczowego może być również spowodowane zaburzeniami pracy i przewlekłymi chorobami nerek, cukrzycą (z drugiej strony cukrzyca jest również powikłaniem dny), nadmiernym poszczeniem. Dnie sprzyja przyjmowanie niektórych środków odwadniających.
W dwóch trzecich przypadków zmiany wywołane dną (czyli osadzanie się kryształków kwasu moczowego) umiejscawiają się w stawie dużego palucha nogi. Paluch jest obrzmiały, zaczerwieniony, bardzo bolesny (ten typ dny nazywamy podagrą). Ale choroba atakuje również staw kolanowy, łokieć albo nadgarstek oraz staw barkowy - nazywana jest wtedy chiragrą (stawy rąk), gonagrą (staw kolanowy), omagrą (staw barkowy) lub rachidagrą (stawy kręgosłupa). W dalszym przebiegu choroby kryształki odkładają się w częściach miękkich ucha, pięty, palucha, tworząc tzw. guzki dnawe.
Rozpoznanie
Rozpoznanie ustala się na podstawie poziomu kwasu moczowego we krwi. Zależnie od wartości rozróżnia się cztery stadia choroby:
*podniesienie poziomu kwasu moczowego nie wywołujące dolegliwości (bezobjawowe)
*ostry atak dny
*stadium pośrednie
*dna przewlekła z nieowracalnymi zmianami w stawach - w tym stadium występują także zmiany w układzie moczowym: przewlekłe zapalenie nerek i miedniczek nerkowych, kamica moczowa.
Wątróbka? Dziękuję!
Dna wtórna polega na nadmiernym gromadzeniu się kwasu moczowego w organizmie. Przyczyną mogą być: białaczka, nowotwory, leczenie napromieniowaniem i sytostatykami, chemioterapia, niedokrwistość. Upośledzenie wydalania kwasu moczowego może być również spowodowane zaburzeniami pracy i przewlekłymi chorobami nerek, cukrzycą (z drugiej strony cukrzyca jest również powikłaniem dny), nadmiernym poszczeniem. Dnie sprzyja przyjmowanie niektórych środków odwadniających.
W dwóch trzecich przypadków zmiany wywołane dną (czyli osadzanie się kryształków kwasu moczowego) umiejscawiają się w stawie dużego palucha nogi. Paluch jest obrzmiały, zaczerwieniony, bardzo bolesny (ten typ dny nazywamy podagrą). Ale choroba atakuje również staw kolanowy, łokieć albo nadgarstek oraz staw barkowy - nazywana jest wtedy chiragrą (stawy rąk), gonagrą (staw kolanowy), omagrą (staw barkowy) lub rachidagrą (stawy kręgosłupa). W dalszym przebiegu choroby kryształki odkładają się w częściach miękkich ucha, pięty, palucha, tworząc tzw. guzki dnawe.
Rozpoznanie
Rozpoznanie ustala się na podstawie poziomu kwasu moczowego we krwi. Zależnie od wartości rozróżnia się cztery stadia choroby:
*podniesienie poziomu kwasu moczowego nie wywołujące dolegliwości (bezobjawowe)
*ostry atak dny
*stadium pośrednie
*dna przewlekła z nieowracalnymi zmianami w stawach - w tym stadium występują także zmiany w układzie moczowym: przewlekłe zapalenie nerek i miedniczek nerkowych, kamica moczowa.
Wątróbka? Dziękuję!
Chorzy na dnę muszą wykluczyć z diety pokarmy bogate w związki purynowe: podroby (wątroba, mózg, nerki, serca), wywary, sosy mięsne, zupy na wywarach mięsnych, galarety mięsne, sardynki, śledzie, suche strączkowe (groch, fasola, soczewica, bób) oraz używki (kawa, herbata, kakao).
Nie zawierają wcale lub zawierają niewielką ilość związków purynowych: ser, mleko, ryż, owoce. Właśnie te produkty powinny mieć duże zastosowanie w układzie diety w przypadkach dny. Przy nie tolerowaniu mleka i produktów mlecznych w czystej postaci, należy je spożywać w potrawach: 100 g mleka płynnego = 15 g sera twarogowego = 10 g mleka w proszku odtłuszczonego = 15 g mleka w proszku pełnego. Mogą to być np. pierogi leniwe, budynie z twarogu i warzyw lub z twarogu i kasz. Związków purynowych nie zawierają również : masło, śmietana, miód, dżemy, marmolady i cukier. Jednak w połączeniu dny z cukrzycą, hipercholesterolemią lub hiperlipoproteinemią, nie mogą one mieć dużego zastosowania w diecie.
Posiłki należy spożywać regularnie - ostatni na 3-4 godziny przed snem, ponieważ w nocy podczas snu zwiększa się ilość zatrzymywanego w ustroju kwasu moczowego .
Potrawy przygotowywać bez tłuszczu; tłuszcz na surowo dodawać do ugotowanych potraw. Technika sporządzania posiłków opiera się na gotowaniu w wodzie lub na parze. Mięso gotuje się wyłącznie w dużej ilości wody. Ze względu na małą jego ilość do spożycia dziennie (około 50 g) zaleca się sporządzanie potraw typu risotta, gołąbki itp. Zabrania się spożywania potraw smażonych, pieczonych i duszonych.
Rodzaj produktów
|
Dozwolone
|
Zabronione
|
Pieczywo
|
pszenne, żytnie jasne i razowe
| |
Mąka
|
pszenna, żytnia, ziemniaczana, pytlowa, razowa
| |
Makarony
|
wszystkie gatunki
| |
Kasze
|
wszystkie rodzaje
| |
Mleko
|
w każdej postaci : mleko świeże, w proszku, fermentowane przetwory mleczne
| |
Sery
|
chude, twarogowe
|
tłuste
|
Jajka
|
całe, białka i żółtka
| |
Mięso
|
w ograniczonych ilościach, chude : cielęcina, wołowina, baranina, jagnięcina, kura, królik
|
tłuste gatunki mięsa, podroby : wątroba, nerki, mózg, serca
|
Ryby
|
sandacz, karp, dorsz, pstrąg
|
sardynki, szproty, śledź, tłuste ryby
|
Wędliny
|
wszystkie rodzaje wędlin, konserwy
| |
Masło, śmietana
|
w ograniczonych ilościach
| |
gotowane, pieczone
|
smażone
| |
Warzywa i owoce obfitujące w witaminę C
|
warzywa kapustne, kalafiory, pomidory i chrzan, owoce jagodowe, cytrusowe, owoce dzikiej róży
| |
Warzywa bogate
w karoteny |
marchew, dynia, sałata, szczypiorek, koperek, zielona pietruszka
|
szpinak, szczaw, groszek zielony, fasolka szparagowa
|
Inne warzywa i owoce
|
pory, cebula, buraki, ogórki, rzodkiewka, kalarepa, brukiew, korzeń pietruszki, seler jabłka, śliwki, gruszki, morele, brzoskwieni, melony, winogrona, czereśnie, wiśnie rodzynki
|
rabarbar
|
Suche strączkowe
|
wszystkie: groch, fasola, soja, bób, soczewica
| |
Cukier i słodycze
|
cukier, miód, dżemy, marmolady, syropy, konfitury
|
czekolada i słodycze z dodatkiem kakao, kawy lub alkoholu
|
Przyprawy
|
łagodne : koperek, pietruszka, szczypiorek, kwasek cytrynowy, skórka pomarańczowa, sok z cytryny, majeranek, cynamon
|
ostre: ocet, pieprz, musztarda, papryka, gałka muszkatołowa
|
Używki
|
słaba herbata
|
prawdziwa kawa, kakao, mocna herbata, alkohol, czekolada
|
W przypadku dny moczanowej należy unikać produktów zawierających dużo kwasu moczowego i białka. Poniżej lista produktów, które można jeść i takich, o których lepiej nawet nie myśleć ze względu na kwas moczowy.
Produkt
|
Kwas moczowy w 100 g
|
Mięso i wędliny
|
80-180 mg
niska zawartość puryn: szynka surowa i gotowana, kotlety schabowe, mięso zajęcze bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: polędwica, cielęcina wieprzowa |
Podroby
|
100-1050 mg
bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: serce, wątroba, nerki |
Drób
|
150-250 mg
bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: gęsina, mięso kury |
Ryby
|
120-560 mg
niska zawartość puryn: węgorz wędzony, łosoś, halibut, sola, kawior bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: sardynki w oleju, szprotki wędzone |
Zboża
|
0-850 mg
bez kwasu moczowego: ryż, mąka kartoflana niska zawartość puryn: chleb, makaron, kasza mannabardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: kiełki pszenne, gryka |
Oleje i inne tłuszcze
|
0 mg
|
Mleko i przetwory
|
0 mg
|
Jaja
|
0 mg
|
Warzywa i ziemniaki
|
30-330 mg
bardzo niska zawartość puryn (do 30 mg): ziemniaki, marchew, kalafior, szparagi, sałaty bardzo wysoka kwasu moczowego: soja |
Owoce
|
20-80 mg
bardzo niska zawartość puryn (do 20 mg): prawie wszystkie gatunki owoców bardzo wysoka zawartość kwasu moczowego: suszone morele |
Nie wolno jeść
|
Wolno jeść
|
wątroba
| |
nerki
|
jarzyny
|
mięso (maksymalnie 2 razy w tygodniu)
|
potrawy z mąki
|
sardynki
|
nabiał
|
śledzie
| |
fasola
| |
groch
| |
szpinak
| |
brukselka
| |
piwo
|
Poza tym mało wszelkich tłuszczów.
Uwaga na kalorie!!!
Teoretycznie ktoś, kogo dopadła dna, to miłośnik rozkoszy stołu - a więc jego waga może przekraczać właściwą wartość. Chorzy na dnę powinni wystrzegać się nadwagi - a więc liczymy kalorie:
artykuł
|
kilokalorie (kCal)
w 100 g |
miara
|
miara
= gram |
mleko pasteryzowane 3,2% tł.
|
55
|
szklanka
|
250
|
kefir 2% tł.
|
46
|
szklanka
|
250
|
ementaler pełnotłusty
|
376
|
plasterek 8,5x6x0,5 cm
|
20
|
ser biały chudy
|
101
|
kawałek 5,5x3x3 cm
|
50
|
śmietana 21% tł.
|
136
|
łyżeczka
|
15
|
jaja kurze świeże
|
138
|
sztuka
|
50
|
samo żółtko
|
356
|
sztuka
|
20
|
wieprzowina średnio tłusta
|
290
|
100
| |
wołowina średnio tłusta
|
127
|
100
| |
kura (tuszka)
|
142
|
tuszka średnia
|
2000
|
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz